به نقل از «خبرگزاری برنا»

نگاهی به شب یلدا در فرهنگ، ادبیات و آیین ایرانی

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۶۸۷۹۱

یلدا در فرهنگ فارسی معین «تولد و زایش» آمده است و در لغت‌نامه‌ دهخدا معنای «میلاد» دارد.

به گزارش برنا از مرکزی ، ریشه کلمه یلدا متعلق به زبان سریانی است و به معنای تولد یا میلاد است که در برخی منابع آمده است که پس از مسیحی شدن رومیان، سیصد سال پس از تولد عیسی مسیح، کلیسا جشن تولد مهر را به عنوان زادروز عیسی پذیرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شب یلدا، در باور ایرانیان شبی‌ است که نور بر تاریکی چیره می‌شود و خورشید دوباره زاده خواهد شد. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها وتضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند و دیدند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند.

 این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند و دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه تر می‌شوند. از همین رو آن را شب زایش خورشید نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند.

 به دلیل دقت گاه‌شماری ایرانی و انطباق کامل آن با تقویم طبیعی، همواره و در همه سال‌ها، انقلاب زمستانی برابر با شامگاه سی‌ام آذرماه و بامداد یکم دی‌ماه است. 

برای ما ایرانی‌ها این شب با دو نام «شب یلدا» و «شب چله» شناخته‌شده است. پس از نوروز، یلدا تنها آیینی است که همچنان به قوت خود برپاست و شکوه آن روز به روز در حال گسترش است.

 اینکه چرا این شب را یلدا نامیده‌اند به همان دلیل علمی‌اش باز می‌گردد که از روز پس از آن، طول روز و طول تابیدن خورشید بر زمین بیشتر می‌شود. 

عده ای دلیل اینکه چرا به آن «چله» می‌گویند را کشف آتش از سوی «هوشنگ» می‌دانند. که او کاشف آتش در ۱۰ بهمن است؛ یعنی چهل روز بعد از شب یلدا؛ دوره‌ای که به آن چله‌ بزرگ زمستان می‌گویند. 

یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است و همچون بسیاری از آیین‌های ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد. طولانی‌ترین شب سال، شب زایش مهربانی است. 

پایان فصل خزان و فرارسیدن سرما و دگرگونی رنگ زمین از زردی به سفیدی است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی ( دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. و به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است. 

ایرانیان برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند. آیین‌هایی در این هنگام برگزار می‌شده است که یکی از آن ها جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده، بوده است. 

جشنی که از لازمه‌های آن، حضور کهن‌سالان و بزرگان خانواده، به نماد کهن‌سالی خورشید در پایان پاییز بوده است .

همه ایرانیان اعم ازفارس، ترک، کرد، لر، بلوچ و عرب، شب یلدا را شب جشن، شادی، دور هم‌ نشینی و صداقت می‌دانند. در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها همچون هندوانه، انار، سیب و انواع آجیل و تنقلات مصرف می شود. این میوها هر یک بار معنایی نمادین با خود دارد؛ هندوانه به‌عنوان نمادی کروی که برونش سبز و درونش قرمز است و سمبل خورشید محسوب می‌شود،به‌عنوان مهم‌ترین میوه بر سر سفره چله قرار می‌گیرد.

نویسنده : 

اسماعیل مجللی

 

 

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: ایران شب یلدا اراک مراسم ایرانی شب یلدا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۶۸۷۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وزیر فرهنگ: در خلیج فارس همه منابع غنی انرژی را داریم

به گزارش صدای ایران از ایسنا، وی افزود: امروز، روز ملی خلیج فارس است؛ شاید عده‌ای تصور کنند در موضوع خلج فارس یک اختلاف قومی و تاریخی داریم. در چنین روزی یکی از سرداران بزرگ ایرانی، پرتغالی‌ها را بعد از ۱۰۰ سال از اینجا اخراج کرد. روز دهم اردیبهشت روز اخراج غربی‌های استعمارگر از پهنه همیشه سرافراز خلیج فارس است.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه ما به خلیج فارس تنها به عنوان یک بخشی از سرزمین جغرافیایی نگاه نمی‌کنیم، بیان کرد: خلیج فارس بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی ماست. در خلیج فارس همه منابع غنی انرژی را داریم که یک آبراه عظیم بین‌المللی در آن قرا دارد، ولی از آن بالاتر این است که خلیج فارس از استوانه‌های هویتی جامعه ایرانی است.


وی تاکید کرد: در هیچ بخشی از خلیج فارس چیزی جز عظمت فرهنگی ایران نمی‌بینیم. مدتی قبل به یکی از کشور‌های همسایه خلبج فارس رفتم و از چند موزه مهم آنجا، بازدید کردم هرچه توضیح می‌دادند، جز تاریخ پر افتخار ایران نبود. بخش مهمی از حوزه فرهنگی در جنوب خلیج فارس متاثر از ایران فرهنگی بزرگ ماست.

وزیر فرهنگ اظهار کرد: ایران فرهنگی در مرز‌های جغرافیایی محصور نیست؛ یک سمت این ایران فرهنگی تا عمق چین نفوذ کرده و همه شبه قاره هند، افغانستان، آسیای مرکزی، قفقاز جنوبی تا غرب مدیترانه و شمال آفریقا را در بر می‌گیرد و ما وقتی از خلیج نام می‌بریم از یک تاریخ چندهزار ساله یاد می‌کنیم.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه ما به خلیج فارس می‌بالیم، اظهار کرد: خلیج همیشه فارس ما یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تمدنی است. در این نقطه افتخارات بزرگی در حمایت و صیانت از ایران عزیز و فرهنگ غنی آن تجربه کردیم. در ۷ آذر ۱۳۵۹ غیور مردان نیروی دریایی با پشتیبانی نیروی هوایی توانستند، تمام تاسیسات دریایی و ناوگان دریایی رژیم بعث عراق را از بین ببرند. فاجعه تاریخی سقوط هواپیمای مسافربری توسط آمریکا در این نقطه رخ داد و ده‌ها اتفاق افتخار آمیز دیگر در این منطقه رخ داده است.

وی افزود: سال قبل با مدیریت امیر ایرانی افتخاری بزرگ آفریده شد و کره زمین را با ناوگان کاملا ایرانی دور زدند.

وزیر فرهنگ ادامه داد: نسل جوان باید با گذشته پر افتخار خود آشنا شوند. توصیه می‌کنم کتاب ایرج افشار سیستانی درباره خلیج فارس را بخوانند تا با همه داشته‌های تاریخی آشنا شوند. با هیچ‌کس درباره خلیج فارس اختلاف نظر نداریم چراکه خلیج فارس تا ابد خلیج فارس است و ان‌شاءالله به عنوان یک بخش جداناپذیر از تاریخ کشور ما خواهد درخشید.

وی در پایان، گفت: قصد داشتیم روز قبل با کاری ابتکاری به جزیره ابوموسی برویم که میسر نشد، اما ان‌شاءالله با حضور اصحاب فرهنگ و هنر مراسمی در این منطقه برگزار خواهیم کرد. این جزیره در خلیج فارس به عنوان یکی از نقاط مهم ایران شناخته می‌شود.

در پایان این برنامه با حضور امیر ایرانی (فرمانده نیروی دریایی)، محمود سالاری (معاون هنری وزارت ارشاد)، محمد خراسانی‌زاده (مدیرکل دفتر هنر‌های تجسمی)، سید مجید پوراحمدی (رئیس صندوق اعتباری هنر)، سیدمجید امامی (دبیر شورای فرهنگ عمومی) و هنرمندانی همچون داریوش ارجمند، رضا ناجی، انسیه شاه‌حسینی، رضا بنفشه‌خواه، جلیل فرجاد، محمد فیلی و... از پوستر خلیج فارس رونمایی شد.